Χορτιάτης

Το Στέμμα του Θερμαϊκού, μια όαση σε απόσταση αναπνοής από το αστικό κέντρο.

Ο ορεινός όγκος του Χορτιάτη, με υψόμετρο που αγγίζει τα 1.201 μέτρα, δεσπόζει στα ανατολικά της Θεσσαλονίκης, ανάμεσα στη λίμνη Κορώνεια και τον αστικό ιστό,ως τα βόρεια της Χαλκιδικής,όπου συναντάει το Χολωμόντα.

Το αρχαίο του όνομα ήταν Κισσός, και, σύμφωνα με το Στράβωνα, οφείλεται στον βασιλιά της Θράκης Κισσέα, του ίδρυσε εκεί τον πρώτο οικισμό. Ερείπια του οικισμού των κλασσικών χρόνων σώζονται ακόμα στην περιοχή..

Ο Χορτιάτης υπήρξε ζωτικής σημασίας για την υδροδότηση της Θεσσαλονίκης ήδη από τους ρωμαϊκούς χρόνους, όπως μαρτυρεί η παρουσία ρωμαϊκού υδραγωγείου δίπλα στον σύγχρονο οικισμό. Στη βυζαντινή εποχή η περιοχή γνωρίζει μεγάλη άνθιση και γίνεται κέντρο μοναστικής ζωής. Η Μονή Χορταϊτου, του 12ου αιώνα, έδωσε στο βουνό την τωρινή ονομασία του. Από το ιστορικό μοναστήρι σώζεται ως τις μέρες μας ο ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Τον 17ο αιώνα ο Οθωμανός περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή κάνει λόγο για τη δραστηριότητα των παγοποιών της περιοχής, που, τους χειμερινούς μήνες, παρασκεύαζαν πάγο και, μέσω των ορεινών μονοπατιών, τον προμήθευαν ως εμπόρευμα πολυτελείας στους εύπορους θεσσαλονικείς.

Το φημισμένο μονοπάτι των παγοποιών είναι σήμερα η πιο δημοφιλής πεζοπορική διαδρομή στο Χορτιάτη. Πάνω στο λιθόκτιστο μονοπάτι που κατασκεύασε η στρατιά της Ανατολής στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, μέσα σε ένα μαγευτικό τοπίο από πουρνάρια, βελανιδιές, καστανιές, καρυδιές, οξιές και έλατα, ανακαλύπτουμε τα μυστικά των παγοποιών, τον τρόπο με τον οποίο παρασκεύαζαν, συντηρούσαν και μετέφεραν το πολύτιμο αυτό προϊόν. Στιγμές ανάπαυλας σε ξέφωτα προσφέρουν ασύγκριτη θέα στη λίμνη Κορώνεια και τα βουνά της Βουλγαρίας. Στο τέλος της διαδρομής μας, στα 1.000 μ. υψόμετρο, το ορειβατικό καταφύγιο του Σ.Ε.Ο. μας ανταμείβει με τη φιλόξενη θαλπωρή του, ζεστά ροφήματα και πεντανόστιμες σούπες.

Στο ομώνυμο χωριό στους πρόποδες του βουνού γράφτηκε η τραγικότερη σελίδα της ιστορίας του Χορτιάτη, όταν, στις 2 Σεπτεμβρίου του 1944 τα ναζιστικά τάγματα ασφαλείας εκτέλεσαν 149 κατοίκους, έκαψαν και λεηλάτησαν το χωριό. Η θηριωδία του ολοκαυτώματος παραμένει άσβεστη μέσα από μαρτυρίες επιζώντων, μνημεία και τόπους σφαγής του, ανακηρυγμένου σήμερα, Μαρτυρικού Οικισμού του Χορτιάτη.

Τόπος ιστορικής μνήμης, άρρηκτα συνδεδεμένος με τη μακραίωνη ζωή της Νύφης του Θερμαϊκού, ο Χορτιάτης εξακολουθεί να είναι όαση γαλήνης, δροσιάς και απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς για όσους τον επισκέπτονται.